دستگاه تهویه مرکزی(هواساز) از بخشهای اصلی فیلتر ،کویل های گرمایی و سرمایی،رطوبت زن و تجهیزات کنترلی تشکیل می شود.کویل های گرمایی معمولا با آب داغ ،بخاز و برق عمل می کنند.

کویل های سرمایی با آب مبرد(Chilled Water) و یا مستقیما با یک ماده مبرد کار می کنند.در حالت دوم کویل دستگاه هواساز اواپراتوریک سیستم تبرید می باشد.با تنظیم های مختلف بخش های گرمایی،سرمایی،رطوبت زن و غیره در مجموعه دستگاه هواساز می توان سیستم های مختلف تهویه مطبوع را برای پروژه های با شرایط مختلف طراحی نمود.دستگاه هواساز معمولا با دو کانال رفت و برگشت هوا به داخل ساختمان و به وسیله یک کانال به هوای تازه خارج ارتباط دارد.دستگاه هواساز با تنظیم دما و رطوبت و همچنین تامین هوای تازه و فیلتر کردن آن عمل تهویه مطبوع تابستانی و زمستانی را انجام می دهد.هوای برگشتی از اتاق های با هوای تازه در محفظه اختلاط دستگاه مخلوط شده و سپس از کویل های سرمایی و گرمایی و رطوبت زن (معمولا در زمستان)عبور می کند.سرعت عبور هوا از کویل حدود 500 فوت بر دقیقه است.فرآیند رطوبت زنی به وسیله پاشش آب از افشانکها یا شبکه بخار و فرآیند رطوبت گیری توسط کویل سرد انجام می شود.

کنترل دما به دو صورت انجام می شود:

روش اول با استفاده از شیر سه راه برقی یا موتوری که روی لوله رفت و برگشت کویل نصب شده و به وسیله ترموستاتی که در کانال برگشت هوا به هواساز نصب می شود،عمل قطع و وصل و یا کم و زیاد کردن جریان آب انجام می گیرد.در روش دوم به وسیله ترموستات نصب شده در اتاق یا راهرو یا هر مکان مناسب دیگری به فن دستگاه هواساز فرمان خاموش و روشن داده می شود.سیستم کنترل لازم است به گونه ای طراحی شود که ابتدا مجموعه ترموستات کانالی و شیر سه راهی عمل نماید و سپس در مرحله بعد در صورت لزوم ترموستات اتاق به باد زدن دستگاه دستور دهد.

دستگاههای هواساز که از ورق گالوانیزه ساخته می شوند،با توجه به شرایط مکانی و موقعیت نصب، ممکن است قائم و یا افقی ساخته شوند.این دستگاه به علت داشتن حجم زیاد به صورت یکپارچه ساخته نمی شود،بلکه به صورت قطعه قطعه در کارخانه سازنده ساخته شده و در هنگام نصب آن توسط متخصصین به مهره و پیچ بسته و دستگاه راه اندازی می شود.اکثر کارخانجات سازنده دستگاه هواساز ،بدنه آن را از داخل عایق حرارتی  می کنند که جنس این عایق ممکن است ازپشم شیشه و یا صفحات یونولیت باشد که به وسیله چسب به بدنه چسبانده می شود.دستگاه های هواساز به صورت یک منطقه ای طراحی و ساخته می شوند.در نوع یک منطقه ای تمام بخشهای ساختمانی که تحت پوشش آن است با شرایط یکنواخت دما و رطوبت هوادهی می شود و در نوع چند منطقه ای به کمک دمپرهای مخصوص ،امکان هوادهی با دما و رطوبت های مختلف به مناطق متفاوت وجود دارد.

الف-دستگاه هواساز با هوای یگانه

دستگاه هواساز یک منطقه ای می تواند شامل بخشهای زیر باشد:

1-کویل پیش گرمکن،2-واحد رطوبت زن،3-کویل سرمایی و رطوبت گیر،4-کویل گرمایی،5-فن،6-کویل حرارتی کمکی،7-کویل برودتی کمکی، SS: شرایط هوای رفت،O: شرایط هوای خارج،  R:شرایط هوای برگشت، RR:مسیر بای پاس، D:تخلیه

در سیستم هوای یگانه،هوای داخل ساختمان به وسیله کانال برگشت به دستگاه هدایت می شود.مقداری از این هوا تخلیه و به همان میزان هوای تازه وارد دستگاه شده و با هوای برگشت مخلوط می شود.زمستان برای جلوگیری از یخ زدگی دستگاه ،هوای تازه پیش از مخلوط شدن با هوای برگشتی  می تواند به وسیله کویل پیش گرمکن گرم شود.در فصل زمستان واحد رطوبت زن،کویل گرمایی،فن و احتمالا کویل گرمایی کمکی کار می کنند.در تابستان،کویل سرمایی و رطوبت گیر،فن و احتمالا کویل سرمایی کمکی فعال می باشند.ممکن است در فصل تابستان کویل گرمایی نیز فعال باشد،زیرا کویل سرمایی در بعضی مواقع هوا را بیش از حد مورد نیاز سرد نموده و بنابراین نیاز به گرمایش مجدد هوا باشد.

ب- دستگاه هواساز با هوای دوگانه

در بعضی از ساختمان ها ممکن است شرایط هوای مورد نیاز بخش های مختلف با هم متفاوت باشد.به عنوان مثال،بخشی از ساختمان به حرارت و رطوبت و قسمت دیگر به برودت و خشکی هوا نیاز داشته باشد.

در این حالت تنها راه حل استفاده از سیستم تهویه مطبوع با هوای دوگانه است.همچنین در مواردی نیاز به کنترل دقیق شرایط هوای رقت باشد باید از این سیستم استفاده نمود.

در سیستم هوای دوگانه،دستگاه هواساز از دو قسمت تشکیل می شود.در یک قسمت رطوبت گیری و سرمایش و در قسمت دیگر رطوبت گیری و گرمایش هوا انجام می گیرد.دو کانال هوای رفت دستگاه هواساز را به ساختمان متصل می کند.دریک کانال هوای گرم و مرطوب و در کانال دیگر هوای سرد و خشک جریان دارد.برای هر اتاق یا بخش از ساختمان این دو کانال انشعاب گرفته می شود.قبل از اتاق و یا بخش خاص،هوای دو انشعاب به نسبت مناسب که به وسیله دمپر و دریچه کنترل میزان هوا تنظیم می شود،مخلوط شده وارد اتاق می شوند.بدین ترتیب هوای رفت به داخل اتاق ها می تواند برای هر شرایطی که لازم باشد،تنظیم شود.در صورتی که یک اتاق فقط به هوای سرد و یا فقط به هوای گرم نیاز داشته باشد،انشعاب مربوط به هوای دیگر مسدود می گردد.